Rumst
Sector: Gezondheidszorg
Bouwheer: AZ Rivierenland, campus Rumst
Architect: Assar Llox Architects, Antwerpen
Grootte (m²): /
Oplevering: 2020
Algemeen Ziekenhuis Rivierenland, met vestigingen in Rumst, Willebroek en Bornem laat zijn campus in Rumst grondig renoveren. Deze vestiging krijgt een nieuwe inkomhal en een nieuw dagziekenhuis voor algemene geneeskunde en oncologie. De diensten maagdarmziekten, nierdialyse, pneumocardiorevalidatie, pneumologie, urologie, fysische revalidatie en rugschool worden uitgebreid. De eerste fase is al afgerond en betreft de inrichting van een comfortabel pijncentrum.
Het nieuwe pijncentrum is opgebouwd volgens de principes van ‘healing environment’. Dit betekent dat er maximaal rekening is gehouden met omgevingsfactoren die een positieve invloed kunnen uitoefenen op het genezingsproces van patiënten. In de praktijk betekent dit een overvloed aan open zichten, met zoveel mogelijk daglichttoetreding, het gebruik van natuurlijk of als natuurlijk ervaren materialen en zoveel mogelijk beperking van storende geluiden. AZ Rivierenland streefde daarbij naar de sfeer en uitstraling van een relaxhotel. Daarvoor én voor een nieuwe afdeling verpleegkunde op dezelfde verdieping had ze 2 miljoen euro opzij gezet.
INSPIRATIE UIT ZORGHOTEL
Voor het ontwerp klopte AZ Rivierenland aan bij Assar Llox Architects. Dit bureau had immers eerder al Zorghotel Drie Eiken in Edegem ontworpen (zie Bouwen aan de Zorg 2015-4). Dit herstelbedrijf combineerde als eerste in Vlaanderen zorg met het comfort en de gastvrijheid van een hotel. In het pijncentrum werkte Assar Llox verder op dit concept. Alle ruimten en kamers zijn hier ingericht met nieuwe technische snufjes, die vrij onzichtbaar zijn dankzij het huiselijke design. Zo werd vermeden dat er een steriele look zou ontstaan. “Ook de nieuwe afdeling verpleegkunde wordt op die manier aangepakt”, verklaart Laïlla Elmessaoudi, interieurarchitect bij Assar Llox. “In een sfeervolle omgeving voelen patiënten zich goed, waardoor ze minder onderhevig zijn aan negatieve emoties, angst en stress. Dit kan bijdragen aan een meer ontspannen onderzoek en een sneller herstel. Bovendien voelt het zorgpersoneel zich meer op zijn gemak in zo’n omgeving, waardoor de kwaliteit van de zorg wordt bevorderd.”
In een sfeervolle
omgeving voelen
patiënten zich goed,
waardoor ze minder
onderhevig zijn aan
negatieve emoties,
angst en stress’
ENERGIE-EFFICIËNTIE VERBETERD
Het pijncentrum is ondergebracht op de derde verdieping. Het beslaat een oppervlakte van bijna 380 m². “Vroeger was hier een verloskwartier ondergebracht, die nu is gebundeld op de campus Bornem. De structuur van het gebouw in Rumst was nog prima in orde. Aan het buitenuitzicht hebben we dan ook nauwelijks wat veranderd”, aldus Elmessaoudi. “Wel hebben we het bestaande aluminium buitenschrijnwerk vervangen
door nieuw schrijnwerk, met een betere thermische isolatie en een dubbele en zonwerende beglazing. Zo kan het AZ niet alleen energie besparen op de verwarming, maar ook op de koeling. Verder lieten we de meeste bestaande, niet dragende binnenwanden wegnemen, zodat we de ruimte tussen de dragende kolommen op een meer open manier konden herinrichten.”
TOEKOMSTGERICHTE TECHNISCHE INSTALLATIE
AZ Rivierenland vertrouwde de conceptuele uitwerking van de technische installatie voor het nieuwe pijncentrum en de verbouwing van de verpleegafdeling toen aan ingenieursbureau Botec (Wommelgem).
“Verbouwen in een ziekenhuis in werking vereist de grootste aandacht voor aanwezig personeel en patiënten. Daarbij komt het erop aan de overlast die dergelijke werken onvermijdelijk met zich meebrengen, tot een minimum te beperken”, stelt Raf Sebrechts, projectingenieur bij Botec. “Elke omschakeling en onderbreking om de bestaande technieken met de nieuwe te kunnen koppelen, gebeurde dan ook in nauw overleg. Zowel intern tussen de verschillende afdelingen als tussen bouwheer en bouwteam, waarin diensthoofd gebouwen en techniek van AZ Rivierenland Pascal Burm een cruciale rol speelde.”
Zonwering
Pijn is een ingewikkeld verschijnsel, waarbij naast lichamelijke factoren ook psychische factoren een rol kunnen spelen. “Daardoor is een aangenaam binnenklimaat uitermate belangrijk. Het was dan ook essentieel om mogelijke verhitting in de nieuwe afdeling onder controle te houden.” Daarom zijn, na het isoleren van de buitengevels en het plaatsen van nieuwe ramen, alle ramen uitgerust met nieuwe screenzonweringen. “Net als hun voorgangers zijn ze aangesloten op een centrale sturing.”
Topkoeling
Om ook in extreme zomers, die stilaan als normaal worden beschouwd, het beoogde binnenklimaat te kunnen realiseren, opteerde Botec verder voor topkoeling van de afdeling, door het inblazen van gekoelde lucht via de hygiëneventilatie. “Hiervoor werd een nieuwe luchtgroep, met koelbatterij, opgesteld op het platte dak.”
De uitbreiding van het aanwezige verlichtingsbeheersysteem met de nieuwste generatie LED-verlichtingsarmaturen maken samen met de uitbreiding van het bestaande verpleegoproepsysteem en het net medische gassen dat de afdeling helemaal klaar is voor de toekomst.
Assar Llox stapte daarbij af van het traditionele kamerconcept. “In plaats daarvan organiseerden
we het pijncentrum in modules, zeg maar zithoekjes zoals in de lounge van een hotel. De opstelling van het meubilair biedt patiënten keuzevrijheid tussen het aangaan van contacten of meer privacy. Nabij de balie is een
wachtzone met koffiehoekje ondergebracht.”
MAXIMAAL DAGLICHT
Er kunnen nu twaalf personen tegelijk in een relaxzetel plaatsnemen en drie in een bed. Er blijft ook nog wat ruimte beschikbaar voor uitbreiding. “Elke module kan twee relaxzetels bevatten. In geval van nood kan er ook een bed worden geplaatst”, aldus Elmessaoudi. “Elke relaxzetel is uitgerust met een uitschuifbare tablet, een stopcontact (voor het laden van een gsm of laptop), een leeslamp, een vestiairekast en een verpleegoproep. Gordijnen garanderen dat de patiënten zich in alle privacy kunnen omkleden.” De behandelzone blijft hierdoor een open ruimte waar maximaal daglicht verspreid kan worden. De modules zijn opgetrokken uit een met laminaat beklede houtstructuur, waarmee de huiselijke sfeer wordt geaccentueerd. De ramen zijn voorzien van lamellen. “Aan de ramen hangen gordijnen met niet een strakke ziekenhuiskleur, maar uit een elegant stofje.”
INCLUSIEVE ARCHITECTUUR
In de 28 m² grote scopie-zaal, waar de onderzoeken plaatsvinden, is een pvc-wandbekleding aangebracht met sobere prints die naar de natuur verwijzen. “Pvc kan tegen een stootje. Dat is nodig, want hier vindt nogal wat bedden- en karrenverkeer plaats. In de wanden is lood aangebracht tegen mogelijke schadelijke
strooistralen van de apparatuur. De pvc-vloer is antistatisch en het openen en sluiten van de loden schuifdeur verloopt contactloos”, aldus Elmessaoudi. “Zo streven we naar een architectuur die in vorm inspirerend en evolutief is en in gebruik voor iedereen toegankelijk. Inclusieve architectuur, dus.”
VERPLEEGAFDELING
De belendende verpleegafdeling is met haar kamers en verpleegpost met medicatie- en utilitiesruimte een klassieker in uitvoering. “Maar ook hier kozen we voor een afwerking in lichte houtpatronen en prints met natuurbeelden. Dat schept een warme sfeer. De raamtabletten zijn er breed uitgevoerd, zodat ze tegelijk ook als eettablet kunnen fungeren.” Deze afdeling telt zeven eenpersoonskamers, zeven tweepersoonskamers, twee isolatiekamers en een kamer voor palliatieve verzorging. “Deze laatste kamer geeft via een schuifdeur toegang tot een salonnetje, om op een comfortabele manier vrienden en familieleden te kunnen ontvangen.” Al deze kamers hebben een dressingkast met koelkast en kluis en een sanitaire cel met douche, wc en lavabo. De tweepersoonskamers hebben twee lavabo’s.